Türkiye’de emeklilerin ve EYT’lilerin yaşadığı sorunlara ilişkin olarak konunun paydaşları ile TİP Emek Bürosu ve Emekliler Komisyonu’nun ortak çalışmaları sonucunda ortaya koyduğumuz kanun teklifini Genel Başkanımız ve milletvekillerimiz Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Başkanlığına sundu.
GENEL GEREKÇE
08.09.1999 tarihinde çıkarılan 4447 sayılı Kanun ile milyonlarca yurttaşımız için emeklilikte yaşa takılma sorunu yaratılmış; üzerinden geçen 23 yıla karşın yurttaşlarımızın sorunlarına kalıcı, emeklilik hakkını gözeten bir çözüm bulunamamıştır. 8 Eylül 1999 öncesi çalışanların emeklilikte yaşa takılma sorunu akut bir sorundur. Milyonlarca yurttaşımız farklı koşullarda işe girdikleri için kazanılmış haklarında ciddi kayıplar yaşamışlardır. Bu sebeple birinci kuşak Emeklilikte Yaşa Takılanlar sorunu daha büyük mağduriyetler yaşanmadan çözülmelidir. Ancak sadece 8 Eylül 1999 öncesiyle sınırlı kalacak bir çözüm ciddi bir dengesizlik ve haksızlık ortaya çıkmış olacaktır. Teklifimiz, yalnızca 8 Eylül 1999 tarihi öncesi için değil, 9/9/1999 ile 1/1/2035 tarihleri arasında (bu tarihler dâhil) sigorta başlangıcı olan yurttaşlarımızın emeklilik hakları doğrultusunda, yaş koşullarını adil ve uygulanabilir bir şekilde yeniden düzenlemektedir. Emeklilik hakkının kazanımını Eylül 1999 öncesi ve sonrası için çözmeyi amaçlayan teklifimiz aynı zamanda Türkiye’de emeklilik alanına ilişkin en az EYT kadar esaslı başka sorunlara da çözüm önerisi getirmeyi amaçlamaktadır. Bu bağlamda bu teklifimiz, emekli aylıklarının hesaplama koşullarının değiştirilmesini; aynı koşullarda prim yatırıp ve çalışıp farklı emekli aylığı alanlar arasındaki farkların giderilmesini ve intibak düzenlemesini getirmektedir.
Milyonlarca yurttaşımız için bir alım gücü krizine dönüşmüş olan yüksek enflasyon sorunu, ücret gelirlerini erittiği kadar, milyonlarca yurttaşımızın emekli aylığını da pula çevirmiştir. 2008 yılında yapılan Kanun değişikliği, emekli aylıklarının alt sınırını kaldırmıştı. Teklifimiz, emekli aylığı alt sınırını geri getirmekte ve bu alt sınırı asgari ücret olarak belirlemektedir. Buna ek olarak, yine 2008 yılında kanun değişikliği öncesinde emekli aylığı hesaplaması yapılırken sigortalının prim ödemelerine ek olarak enflasyon ve büyüme oranları da hesaba dahil ediliyordu ancak 2008 değişikliği ile refah payı yalnızca ve yalnızca 1/3 oranın hesaba dahil edilmektedir. Başka bir deyişle, emekli aylıklarının milli gelir artışından alacağı pay %100’den %30’a düşürülmüştür. Yıllar içerisinde pula dönen emekli aylıkları karşısında AKP hükümetleri, hazine destekleriyle birlikte “asgari emekli aylığı” açıklamaya başlamak zorunda kalmıştır. Asgari ücreti emekli aylığının alt sınırı olarak tanımlayan bu Kanun teklifi aynı zamanda emekli aylığı artışlarında enflasyon ve büyümenin %100 oranında hesaba dahil edilmesini sağlamakta; emekli aylıklarının enflasyon karşısında korunmasını sağlamakta ve emekli yurttaşlarımızın refah payını artırmaktadır.
Türkiye İşçi Partisi, emekliler de dahil olmak üzere tüm emekçilerin haklarını aramaları için sendikaları güçlü ve etkili örgütlenme biçimleri olarak görmekte; tüm emekçilerle birlikte, emeklilerin de sendikalı olmalarını temel bir hak olarak tanımlamaktadır. Bu noktada teklifimiz ile emekliler sendikalaşma hakkına kavuşmasının, örgütlenme ve haklarını aramalarının önü tamamen açılmaktadır.
Teklifimiz son olarak, alt işverene bağlı iş yerlerinde iş sözleşmesi ile çalışırken kamuya geçen çalışanların kendi iradeleri dışında emekli edilmelerine sebep olan düzenlemeyi ortadan kaldırmaktadır. EYT düzenlemesi yapıldığında, 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile 2018 yılında kadroya alınan yaklaşık 750 bin kamu taşeronu işçileri arasında koşulları tamamlayanlar resen emekli edileceklerdir ve büyük gelir kaybı yaşayacaklardır. Üç yıllık gecikmenin ardından toplu iş sözleşmesi hakkına kavuşan ve ücretlerinde iyileşme olan çalışanların, emekli olduklarında mevcut ücretlerinin yarısını bile almaları zor görünmektedir. Bu nedenle teklifimiz, resen emeklilik düzenlemesini de kaldırmaktadır.
MADDE GEREKÇELERİ
MADDE 1- Madde teklifi ile emekli aylığı artışı hesaplamalarında sabit fiyatlar gayri safi yurtiçi hasıla gelişme hızının %100’ünün dikkate alınması; böylelikle emekli aylıklarının hem enflasyon karşısından korunması hem de emeklilerin refah payının artırılması amaçlanmıştır.
MADDE 2- Madde teklifi ile emekli aylıklarının bağlanma oranını 2008 yılı öncesinde olduğu %70 düzeyine yükseltilmesi amaçlanmıştır.
MADDE 3- Madde teklifi ile emekli aylıklarının alt sınırının asgari ücretin net tutarın olarak belirlenmesi amaçlanmıştır.
MADDE 4- Madde teklifi ile 09.09.1999 tarihinden önce sigortalı olan ve bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihte bu Kanuna ve mülga sosyal güvenlik kanunlarına göre emeklilik için gereken sigortalılık süresi, hizmet süresi ve prim gün sayısı koşullarını sağlayanların yaş koşulu aranmaksızın emekliliğe hak kazanması amaçlanmıştır.
MADDE 5- Madde teklifi ile 9/9/1999 ile 1/1/2035 tarihleri arasında (bu tarihler dâhil) sigorta başlangıcı olanların, emekliliğe hak kazanacakları yaş koşullarını yeniden düzenlemesi; 09.09.1999 tarihi öncesi ile sonrası arasında emeklilik hakkının kazanılması sırasında doğacak eşitsizliği azaltılması amaçlanmıştır.
MADDE 6- Madde teklifi ile 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nun 2 nci maddesinin üçüncü fıkrasına emekli tanımı eklenmesi amaçlanmıştır.
MADDE 7- Madde teklifi ile 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nda yapılan değişiklik ile emekli sayılanların emekli sendikalarına üye olabilmeleri amaçlanmıştır.
MADDE 8- Madde teklifi ile, 4857 sayılı İş Kanunu’nda yapılan değişiklik ile, ilgili mevzuat uyarınca emekli olanların, sendikalar ve üst kuruluşlar kurması, sendika ve üst kuruluşlara serbestçe üye olma ve üyelikten serbestçe çekilme haklarına sahip olması amaçlanmıştır.
MADDE 9- Madde teklifi ile, kamu kurum ve kuruluşlarında alt işveren işçisi olarak çalışanların sürekli işçi kadrosunda istihdam edilmeleri durumunda resen emekli edilebildikleri düzenlemenin kaldırılması amaçlanmıştır.
MADDE 10- Madde teklifi ile, kamu kurum ve kuruluşlarında alt işveren işçisi olarak çalışanların sürekli işçi kadrosunda istihdam edilmeleri durumunda resen emekli edilebildikleri düzenlemenin kaldırılması amaçlanmıştır.
MADDE 11- Yürürlük maddesidir.
Sunduğumuz kanun teklifinin tamamını buradan okuyabilirsiniz.
