Uzun yıllar boyunca yüksek yalıtım sağladığı gerekçesiyle özellikle yapı elemanlarında ve yalıtım gerektiren gemicilik sektöründe yoğun bir biçimde kullanılan asbest minerali, Dünya Sağlık Örgütü’nce birinci derece kanserojen madde kabul edilmiş ve bu nedenle de dünyanın pek çok ülkesinde üretimi ve kullanımı yasaklanmıştır. Türkiye’de de 29.08.2010 tarih ve 27687 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Bazı Tehlikeli Maddelerin, Müstahzarların ve Eşyaların Üretimine, Piyasaya Arzına ve Kullanımına İlişkin Kısıtlamalar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” ile 31.12.2010 tarihi itibariyle tümüyle yasaklanmıştır.
Brezilya Donanması’na ait, kullanım ömrünü tamamlamış ve bünyesinde 600 ton asbest bulundurduğu iddia edilen NAe São Paulo gemisi, Mart 2021’de SÖK Denizcilik ve Ticaret Anonim Şirketi tarafından satın alınmış ve gerekli izinler Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından 30 Mayıs 2022 tarihinde verilmiştir. İngiltere’nin çöpünü alan, Kanadalı şirketlerin altını için topraklarımızda siyanür havuzları yaratan sömürge zihniyeti hiçbir ülkenin kabul etmediği asbest gemisini kabul etmektedir.
Mevcut durumda dahi Türkiye’deki gemi söküm sektörü gerekli önlemler alınmadan, işçi sağlığı ve güvenliği, halk sağlığı tehdidi ve çevre kirliliği ile yürütülüyorken, bu çapta zehirli kimyasal taşıyan bir geminin Aliağa kıyılarında sökülmesi, çok daha büyük bir coğrafyanın tüm yaşayanları ile etkilenmesi anlamına gelecektir.
Bir tane lifinin bile 20 yıl sonra mezotelyoma (akciğer zarı kanseri) hastalığına neden olabileceği asbestin bertarafının, ülkemizde ne denli ciddiyetsizce yapıldığını kentsel dönüşüm yıkımlarında görmekteyiz. Bertaraf şöyle dursun, asbest sökümünün ve hatta tespitinin dahi yapılmadığı ortadadır.
Gemi sökümünde çalışan işçilerin kendilerinin, ailelerinin rutin akciğer kontrolleri yapılmalıdır. Aliağa Tersanesi’nin yakın çevresinde sürekli hava ve deniz suyu ölçümü takibi yapılmalı ve kimyasal analiz sonuçları halk ile şeffaf biçimde paylaşılmalıdır.
Bu konuda emek örgütlerinin, uzmanların, ekoloji platformlarının haklı tepkileri dikkate alınmalıdır.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, 2013 yılında söküldüğü ve başarılı biçimde bertaraf ettiklerini söylediği asbest miktarını ve bertaraf alanını açıklamalıdır.
NAe São Paulo Gemisi’nin ülkemize gelişi bir an önce durdurulmalıdır.
Türkiye dünyanın çöplüğü değildir.
TİP Kent ve Ekoloji Bürosu – TİP Emek Bürosu
